ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Το διήμερο φόρουμ «Διάλογος & Δράση: Κλιματική Κρίση, Δασικές Πυρκαγιές & Ανθεκτικοί Τόποι» άνοιξε τον δρόμο της διασύνδεσης μεταξύ θεσμών και τοπικών κοινωνιών, πετυχαίνοντας σ’ αυτή τη φάση τον στόχο του να φέρει κοντά φορείς, ειδικούς, τοπικές κοινότητες και πολίτες, στο πλαίσιο της προσπάθειας που χρειάζεται να γίνει μεμονωμένα αλλά και συλλογικά για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής κρίσης και των δασικών πυρκαγιών. Σε όλη τη διάρκειά του δόθηκε έμφαση στην ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη, με το σύνολο των συμμετεχόντων να προτείνουν και να συζητούν στο πλαίσιο ενός εποικοδομητικού διαλόγου που ανέδειξε καινοτόμες αλλά και βιώσιμες λύσεις για το μέλλον.
Το φόρουμ πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο Μεσσήνης, στις 2 και 3 Οκτωβρίου 2024. Διοργανώθηκε από τον Δήμο Μεσσήνης σε συνεργασία με τον Συνεργατικό Χώρο Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Dock και τοπικούς φορείς. Υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ – Γραφείο Θεσσαλονίκης, από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Απανταχού Μαγγανιακιτών και τη Νόστος Κοιν.Σ.Επ., ενώ χρηματοδοτήθηκε από το Πράσινο Ταμείο «Οικονομική Υποστήριξη Εξωστρεφών Δράσεων 2024».
Ημέρα 1: υφιστάμενη κατάσταση, καινοτόμα προγράμματα, πολιτιστική κληρονομιά, ψυχική υγεία, κοινωνία των πολιτών
Την πρώτη ημέρα του φόρουμ, οι εκπρόσωποι των φορέων που συμμετείχαν παρουσίασαν την υφιστάμενη κατάσταση στον νομό Μεσσηνίας, όπως επίσης σκέψεις και σχέδια για το μέλλον. Παρουσιάστηκαν καινοτόμα προγράμματα για την ανθεκτικότητα των τόπων αναφορικά με τις δασικές πυρκαγιές και έγινε συζήτηση για τις επιπτώσεις των πυρκαγιών στην πολιτιστική κληρονομιά αλλά και στην ψυχική υγεία. Από τις σημαντικότερες στιγμές της ημέρας ήταν ο κύκλος όπου συναντήθηκε η Κοινωνία των Πολιτών με τους φορείς και ξεδιπλώθηκαν σκέψεις, ιδέες κι εγχειρήματα που αξίζει κάποιος να γνωρίζει. Πιο συγκεκριμένα:
- Στο πρώτο πάνελ, με θέμα «Κλιματική κρίση και δασικές πυρκαγιές: η κατάσταση στη Μεσσηνία», αναδείχθηκαν ζητήματα όπως η αύξηση της συχνότητας και των επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών, αλλά και η ανάγκη για ετοιμότητα, συλλογή δεδομένων και χαρτογράφηση, στοιχεία που μπορεί να βοηθήσουν σε μια ολοκληρωμένη διαχείριση της φωτιάς. Άλλα θέματα που επισημάνθηκαν ήταν η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, η ανάγκη συντήρησης των σημείων λήψης νερού, ακόμη και η σημασία της ανάπτυξης της κτηνοτροφίας για την αποτροπή των δασικών πυρκαγιών.
- Επίσης, παρουσιάστηκαν καινοτόμα έργα που υλοποιούνται στη Μεσσηνία, όπως το ResAlliance, που αφορά την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της γεωργίας και δασοπονίας στη Μεσόγειο, και το Fire - Res, το οποίο εξετάζει τη σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με την αύξηση των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα.
- Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η συζήτηση για τις αθέατες επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών στην πολιτιστική κληρονομιά των τόπων, αλλά και στην ψυχική υγεία των πληγέντων. Ειδικοί αναφέρθηκαν στους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα μνημεία και τα αρχαιολογικά ευρήματα από τις πυρκαγιές, ενώ οι ψυχολόγοι επεσήμαναν τις μακροχρόνιες ψυχολογικές επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες. Η καταστροφή των περιουσιών και η απώλεια ανθρώπινων ζωών προκαλούν έντονα συναισθηματικά τραύματα, όπως άγχος, θυμό και ενοχές, με αποτέλεσμα την ανάγκη για ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους πληγέντες. Ειδική αναφορά έγινε στις Πρώτες Βοήθειες ψυχικής υγείας σε συνανθρώπους που έχουν υποστεί πρόσφατα πλήγματα από κάποια κρίση.
- Κατά τη συζήτηση των φορέων του δημοσίου και της Κοινωνίας των Πολιτών, η συνεργασία μεταξύ των δύο αυτών πυλώνων αναδείχθηκε ως κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία των στρατηγικών πρόληψης και την αποτελεσματική διαχείριση των καταστροφών. Παράλληλα, ως αντίδοτο στην κλιματική κρίση και τις φυσικές καταστροφές προτάθηκε ένα μοντέλο ανάπτυξης που προάγει τη συλλογική διακυβέρνηση και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων. Ειδικότερα, συζητήθηκαν οι συνεργασίες σε τοπικό επίπεδο και η σημασία της διακυβέρνησης για τη διαχείριση της κλιματικής κρίσης, ενώ παρουσιάστηκαν δράσεις σχετικά με την ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ φορέων και την ενίσχυση της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας, με στόχο τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα των τοπικών οικονομιών.
|
|
|
|
|
|
Ημέρα 2: ανταλλαγή εμπειριών, αγροτικός τομέας, συμπεριφορά των πυρκαγιών, κυκλική οικονομία, σχολεία
Ύστερα από την εξαιρετική εμπειρία της πρώτης ημέρας, με το πλήθος των εγχειρημάτων που παρουσιάστηκαν και τις προτάσεις και απόψεις που κατατέθηκαν από πολίτες και εκπροσώπους φορέων, η δεύτερη ημέρα του φόρουμ ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε με ενθουσιασμό και μεγάλη συμμετοχή. Μεταξύ άλλων υπήρξαν οι εξής ενότητες:
- Η λεγόμενη Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη (Human Library), η οποία είναι μια μεθοδολογία όπου άτομα μεταφέρουν τις γνώσεις και τα βιώματά τους σε μικρές ομάδες ανθρώπων, αποφεύγοντας έτσι τον χαρακτήρα της «διάλεξης» και συμβάλλοντας στην αλληλεπίδραση με το κοινό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ένα πλήθος ανθρώπων κατέθεσαν τα βιώματά τους από πυρκαγιές και εκκενώσεις οικισμών. Οι συμμετέχοντες αντάλλαξαν εμπειρίες και έθεσαν ερωτήματα, προβάλλοντας την αναγκαιότητα για εκπαίδευση, συνεργασία και ετοιμότητα σε τοπικό επίπεδο ώστε να αντιμετωπιστούν οι πυρκαγιές.
- Σημαντική ήταν η παρουσίαση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην αγροοικολογία και στη σημασία της ανθεκτικότητας των γεωργικών συστημάτων, καθώς επίσης στη σημασία της βιωσιμότητας και της ποικιλομορφίας για την αποτελεσματική διαχείριση των αγροτικών εκτάσεων.
- Κάτι άλλο που επισημάνθηκε ήταν η ανάγκη για ανάλυση της συμπεριφοράς των πυρκαγιών. Παρουσιάστηκαν εργαλεία και στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, ενώ τονίστηκε η σημασία της συλλογής δεδομένων για την καλύτερη πρόβλεψη και διαχείριση των καταστροφικών φαινομένων.
- Έμφαση δόθηκε στην αξία της κυκλικής οικονομίας. Η ανακύκλωση και η αξιοποίηση της βιομάζας από γεωργικά και δασικά υπολείμματα αναδείχθηκε ως μια βιώσιμη λύση για τη διαχείριση αποβλήτων και την παραγωγή ενέργειας, ενώ τονίστηκε η σημασία της τοπικής παραγωγής και κατανάλωσης για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της τοπικής οικονομίας.
Το διήμερο φόρουμ πλαισιώθηκε με τέχνη από παιδιά και μεγάλους – συγκεκριμένα με την Έκθεση Φωτογραφίας από τη Φωτογραφική Ομάδα Καλαμάτας (ΦΟΚΑΛ) αλλά και με την Έκθεση Καλλιτεχνικής Έκφρασης, η οποία δημιουργήθηκε από παιδιά 14 σχολικών μονάδων του δήμου, τα οποία ζωγράφισαν κι έγραψαν με αφορμή τη θεματική του φόρουμ. Η έκθεση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία του Δήμου Μεσσήνης με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Αειφορίας Καλαμάτας καθώς και με το Πρόγραμμα Διάλογος και Δράση απέναντι στις Πυρκαγιές.
- Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στον ρόλο των σχολείων, καθώς μέσα από το πρόγραμμα «Διάλογος και δράση απέναντι στις πυρκαγιές», τα παιδιά συμμετείχαν ενεργά με δημιουργίες και δράσεις, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ενημέρωση και δράση σε τοπικό επίπεδο. Η διοργάνωση μάλιστα ολοκληρώθηκε με τη βράβευση εθελοντικών ομάδων αλλά και των 14 σχολείων που συμμετείχαν. Το φόρουμ έτσι έκλεισε με μια νότα αισιοδοξίας, επισημαίνοντας τον καταλυτικό ρόλο της κοινότητας και της συλλογικής δράσης για την ανάπτυξη ανθεκτικών και βιώσιμων λύσεων απέναντι στην κλιματική κρίση και τις φυσικές καταστροφές.
Συμπερασματικά, το φόρουμ επισήμανε τη σημασία της περαιτέρω εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών πάνω σε θέματα πυρκαγιών, ενώ υπογράμμισε τον ρόλο ενός σχεδιασμού που θα λαμβάνει υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Τέλος, ανέδειξε την ανάγκη για μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ φορέων και τοπικών κοινωνιών και δημιούργησε τις βάσεις για να υπάρξουν αυτές οι συνεργασίες στο μέλλον, προκειμένου να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά οι προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή.
